فلج بلز (بل) چیست و چه علائمی دارد؟ فلج بلز (بل) یکی از بیماری هایی است که به صورت ناگهانی افراد را دچار مشکل میکند و میتواند فلج و یا ضعف یک طرف از صورت و کج شدن دهان و کج شدن صورت را به دنبال داشته باشد و یکی از انواع فلج عصب صورت است. این بیماری نه تنها موجب کاهش زیبایی افراد میشود، بلکه میتواند مشکلاتی همچون عدم بسته شدن چشم و مشکلات بینایی را به دنبال داشته باشد. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره فلج بلز و علائم آن بیان کنیم، با ما همراه باشید.
آیا فلج بلز(بل) خطرناک است؟
فلج بل معمولاً خطرناک نیست و اکثر افراد بهبود کامل مییابند. با این حال در موارد نادری میتواند به عوارض جدیتری منجر شود که نیاز به درمان فوری دارد. بسیاری از بیماران گمان میکنند از آنجایی که این بیماری موقتی بوده و چند ماه بعد بهبود پیدا میکند، لازم نیست به پزشک مراجعه کنند، در حالی که این گونه نیست. اغلب افراد این بیماری را به صورت موقتی تجربه میکنند؛ اما در برخی مواقع فلج بلز موقتی نیست. در ادامه قصد داریم این بیماری را بهتر معرفی کنیم.
آیا باید از فلج بلز ترسید؟
اگر سؤال شما هم این است این ویدئو رو ببینید
فلج بلز چیست؟
فلج بلز را میتوان یک بیماری مرتبط با عصب هفتم مغزی دانست که علائم ناگهانی از خود بروز میدهد و بعد از بروز علائم اولیه، نشانه هایی مبنی بر فلج شدن کامل یک طرف از صورت مشاهده میشود. این بیماری اصلی ترین دلیل فلج شدن صورت به حساب می آید که اغلب علت مشخصی ندارد و حتی یک فرد سالم نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شود. البته امروزه درمان فلج عصب صورت شامل راهکار های مختلف است. در بیشتر مواقع افرادی که به این اختلال دچار میشوند، کنترل لبخند و چشمک زدن خود را از دست میدهند و لبخندها و خندههای آن ها تنها به یک طرف از صورت خلاصه میشود و دهان و لب آن ها کج میشود. از آنجایی که این بیماری موجب فلج قسمتی از صورت میشود، بسیاری از پزشکان معتقدند فلج بلز نوعی سکته به شمار میرود. به همین خاطر لازم است علائم این بیماری را که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، جدی بگیرید.
علائم فلج بلز خفیف
از آنجایی که این بیماری در زمان ابتلا علائمی از خود بروز میدهد شما میتوانید با مشاهده این علائم سریعاً بیماری را تشخیص داده و به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی اصلی ترین علائم ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- احساس افتادگی چهره و صورت
- افزایش میزان بزاق دهان و یا اشک
- احساس درد شدید در اطراف فک و گوش
- عدم کنترل بسته یا باز شدن چشم و فلج کامل یک طرف از صورت
- احساس سردرد در یک طرف و یا همه قسمت های سر
- عدم تشخیص مزه ها و و از دست رفتن حس چشایی
- مشاهده علائم اختلالات عصبی در هر دو طرف صورت
- احساس تغییر در نوع شنیدن صداها و حساس شدن نسبت به صداهای اطراف در گوش طرف آسیب دیده سر
لازم به ذکر است این علائم اغلب به صورت ناگهانی دیده میشوند و یا ممکن است در عرض چند ساعت یا چند روز ظاهر شوند. از این رو اغلب پیشنهاد شده با مشاهده کوچک ترین علائم به بهترین پزشک متخصص در این حوزه مراجعه کنید تا بتوان از مشاهده علائمی جدی تر جلوگیری کرده و بیماری را درمان کرد. راهکار های درمانی مختلفی در این زمینه پیشنهاد میشود.
فلج بلز به چه دلیل ایجاد میشود؟
از سوی مغز عصب هایی برای کنترل عضلات و قسمت های مختلف صورت به این قسمت از بدن وصل میشوند و در صورت تورم و باد کردن این عصب ها، فلج بلز رخ خواهد داد و فرد به این بیماری مبتلا میشود. از آنجایی که این اعصاب میتوانند حرکاتی چون تکان های استخوانچه گوش، پلک زدن، لبخند زدن و اخم کردن را با مشکل کنند، ابتلا به فلج بلز، این حرکات را نیز دچار مشکل میکند.
البته تورم اعصاب تنها دلیل ابتلا به این بیماری نیست؛ بلکه بیماری های ویروسی نیز میتوانند این نوع فلج را در پی داشته باشند. برخی از ویروس هایی که میتوانند موجب فلج بلز شوند را میتوان ویروس اوریون، تبخال تناسلی، سرخک آلمانی، آنفولانزا، عفونت از نوع سیتومگالوویروس، زونا، آبله مرغون، مونونوکلئوز و… دانست. فلج بل به دلیل التهاب عصب چهرهای (عصب هفتم مغزی) ایجاد میشود. علت دقیق این التهاب هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی از عوامل موثر در ایجاد آن عبارتند از:
- عفونتهای ویروسی: ویروسهایی مانند ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس اپشتین بار، و ویروس زونا میتوانند به التهاب عصب چهرهای منجر شوند.
- اختلالات ایمنی: برخی از اختلالات ایمنی میتوانند موجب واکنشهای التهابی در بدن شوند که عصب چهرهای را تحت تاثیر قرار میدهد.
- استرس و خستگی: شرایط استرسزا و خستگی میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را در معرض ابتلا به فلج بل قرار دهد.
کدام ویروس باعث فلج بل میشود؟
ویروسی که معمولاً با ایجاد فلج بل، نوعی فلج صورت همراه است، ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است. به طور خاص، اعتقاد بر این است که ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) شایع ترین علت ویروسی فلج بل است که باعث طبخال در لب و طبخال تناسلی هم هست.
با این حال، ذکر این نکته ضروری است که علت دقیق فلج بل همیشه مشخص نیست و سایر ویروس ها مانند ویروس واریسلا زوستر (که باعث آبله مرغان و زونا میشود) و ویروس اپشتین بار (که باعث مونونوکلئوز میشود) نیز وجود دارد. در برخی موارد به عنوان محرک های بالقوه برای فلج بل پیشنهاد شده است. علاوه بر عفونت های ویروسی، عوامل دیگری مانند التهاب، تورم و فشرده شدن عصب صورت می تواند در ایجاد فلج بل نقش داشته باشد. اگر فردی علائم فلج صورت را تجربه کرد، ضروری است که با پزشک برای تشخیص مناسب و درمان مناسب مشورت کنید.
آیا فلج بلز دائمی است؟
شروع فلج بل به طور معمول ناگهانی است، با علائمی مانند افتادگی دهان، مشکل در بستن یک چشم، و افتادگی یا افتادگی ظاهر در یک طرف صورت. در برخی موارد، افراد ممکن است تغییراتی در چشایی، حساسیت بیش از حد به صدا در یک گوش یا مشکل در تکلم را تجربه کنند. خبر خوب این است که در اکثر موارد، فلج بل یک وضعیت موقتی است. بسیاری از افراد در عرض چند هفته بهبود قابل توجهی را تجربه میکنند و در عرض سه تا شش ماه بهبود مییابند. با این حال، این سوال که آیا فلج بل دائمی است یا خیر در مواردی مطرح میشود که علائم فراتر از این بازه زمانی ادامه داشته باشند. در حالی که اکثر افراد به طور کامل از فلج بل بهبود مییابند، موارد نادری وجود دارد که درجاتی از ضعف یا فلج ممکن است دائمی شود. اگر آسیب قابل توجهی به عصب صورت وارد شود، یا اگر عصب به طور کامل بازسازی نشود، میتواند رخ دهد. در این موارد، افراد ممکن است اثرات طولانی مدت یا دائمی مانند ضعف مداوم در عضلات صورت، عدم تقارن در ظاهر صورت، یا مشکل در برخی حرکات صورت را تجربه کنند.
آیا رابطه ای بین استرس و فلج صورت یا بلز وجود دارد؟
تحقیقات فزاینده ای وجود دارد که نشان میدهد رابطه بالقوه بین استرس و فلج صورت، که به فلج بل نیز معروف است، وجود دارد. در حالی که ماهیت دقیق این رابطه هنوز در حال بررسی است، چندین مطالعه بینش هایی را در مورد مکانیسم های بالقوه و عوامل خطر درگیر ارائه کرده اند. چندین مطالعه نشان داده اند که استرس ممکن است در تحریک یا تشدید فلج بل نقش داشته باشد. یک مکانیسم پیشنهادی این است که اختلال در تنظیم سیستم ایمنی مرتبط با استرس ممکن است حساسیت به عفونتهای ویروسی، از جمله ویروس هرپس سیمپلکس را افزایش دهد، که در برخی موارد فلج بل دخیل است. علاوه بر این، التهاب و تغییرات عروقی ناشی از استرس به طور بالقوه میتواند به فشرده سازی و آسیب عصب صورت کمک کند. علاوه بر این، استرس روانی با تغییرات در عملکرد و بیان عضلات صورت مرتبط است که ممکن است پیامدهایی برای ایجاد و بهبود فلج بل داشته باشد. استرس مزمن میتواند منجر به تنش عضلانی و تغییر حرکات صورت شود که به طور بالقوه بر شروع و شدت فلج صورت تاثیر میگذارد.
اولین اقدام در تشخیص فلج بلز چیست؟
هنگامی که شما برای تشخیص این بیماری به پزشک مراجعه میکنید و علائم خود را توضیح میدهید، متخصص طبق شرح حال و معاینه به تشخیص میرسد. در واقع تست آزمایشگاهی بخصوصی برای فلج بلز وجود ندارد و گاهی آزمایش های تکمیلی برای رد سایر علل انجام میشود. همچنین تصویربرداری سی تی اسکن و یا ام آر آی ، در صورت صلاح دید پزشک و اغلب در مواردی که نشانه های بیماری مورد تردید باشد انجام میگردد. درنتیجه، تشخیص بیماری، بر اساس وضعیت بالینی بیماران انجام میپذیرد و نیازی به تست یا تصویر برداری تکمیلی ندارد. پزشک ممکن است برای رد کردن سایر علل احتمالی فلج صورت، آزمایشات زیر را توصیه کند:
- ۱. تصویربرداری: MRI یا CT اسکن ممکن است برای بررسی نواحی مختلف مغز و عصبها استفاده شود.
- ۲. الکترومیوگرافی (EMG): این تست فعالیت الکتریکی عضلات و عصبها را اندازهگیری میکند.
- ۳. آزمایشات خون: برای بررسی وجود عفونتها یا اختلالات ایمنی انجام میشود.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به فلج بلز میباشند؟
افرادی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به فلج بل، نوعی فلج صورت هستند، در دسته بندی های جمعیت شناختی و پزشکی خاصی قرار میگیرند. در حالی که فلج بل میتواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، عوامل خاصی ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. افرادی که دارای شرایط زیر هستند بیشتر در معرض ابتلا به فلج بلز میباشند:
سن
سن یکی از عوامل خطر اصلی برای فلج بل است و افراد بین ۱۵ تا ۶۰ سال در بالاترین خطر قرار دارند. در حالی که میتواند در هر سنی رخ دهد، بروز فلج بل با افزایش سن افزایش مییابد و در دهه ۴۰ به اوج خود میرسد. این نشان میدهد که عوامل مرتبط با سن ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.
زنان باردار
علاوه بر این، زنان باردار نیز در معرض افزایش خطر ابتلا به فلج بل هستند. دلایل دقیق این افزایش خطر به طور کامل شناخته نشده است، اما تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است به ایجاد التهاب عصب صورت کمک کند، که تصور میشود علت اصلی فلج بل باشد.
افراد مبتلا به دیابت
افراد مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فلج بل هستند. شناخته شده است که دیابت بر توانایی بدن برای تنظیم سطح قند خون تاثیر میگذارد و همچنین میتواند منجر به آسیب عروق خونی و اعصاب شود. این آسیب ممکن است حساسیت عصب صورت را به التهاب و فلج بعدی افزایش دهد.
سابقه عفونت های دستگاه تنفسی
علاوه بر این، افرادی که سابقه عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی دارند، ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به فلج بل باشند. این عفونت ها میتواند منجر به التهاب و تورم عصب صورت شود که میتواند منجر به فشرده شدن و فلج بعدی شود.
پیشآگهی و بهبودی
پیشآگهی فلج بل معمولاً خوب است و اکثر افراد در طی چند هفته تا چند ماه بهبودی کامل یا قابل توجهی پیدا میکنند. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است باقیماندن برخی از علائم یا عوارض وجود داشته باشد. عواملی که میتوانند بر روند بهبودی تاثیر بگذارند عبارتند از:
- شدت اولیه علائم: افرادی که علائم شدیدتری دارند ممکن است به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز داشته باشند.
- زمان شروع درمان: شروع زودهنگام درمان میتواند تاثیر زیادی بر روند بهبودی داشته باشد.
- وجود شرایط زمینهای: برخی از شرایط زمینهای مانند دیابت یا اختلالات ایمنی ممکن است بر روند بهبودی تاثیر بگذارند.
عوارض فلج بل در چه افرادی باقی میماند؟
فلج بل (Bell’s Palsy) معمولاً در ۷۰ تا ۸۰ درصد بیمارن کاملاً برطرف شده و فقط در ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد ممکن است عوارضی باقی بماند. این افراد شامل گروههای زیر میشوند:
- افراد با شدت بالای فلج: افرادی که شدت فلج در آنها بیشتر است و عملکرد عصب صورتی به طور کامل مختل شده است.
- افراد با تأخیر در شروع درمان: افرادی که دیرتر از زمان مناسب به پزشک مراجعه کرده و درمانهای اولیه مانند استروئیدها یا ضد ویروسها را دیر شروع کردهاند.
- افراد با شرایط پزشکی زمینهای: افرادی که دارای بیماریهای زمینهای مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماریهای سیستم ایمنی هستند.
- افراد مسن: افراد مسنتر معمولاً نسبت به جوانان بیشتر در معرض خطر باقی ماندن عوارض فلج بل هستند.
- افراد با سابقه فلج بل: افرادی که قبلاً نیز دچار فلج بل شدهاند، ممکن است در معرض خطر بالاتری برای باقی ماندن عوارض قرار داشته باشند.
علائم و عوارض باقیمانده ممکن است شامل ضعف دائمی در عضلات صورت، انقباضات غیرارادی عضلات (synkinesis)، درد یا ناراحتی در ناحیه صورت، و مشکلات مزمن در عملکرد عصب صورت باشد. درمانهای فیزیوتراپی و توانبخشی میتوانند به کاهش برخی از این عوارض کمک کنند.
در افراد با کدام شرایط پزشکی ممکن است عوارض فلج بل باقی بماند؟
افراد با برخی شرایط پزشکی ممکن است بیشتر در معرض خطر عوارض فلج بل باشند. این شرایط شامل موارد زیر میشود:
- بیماریهای اتوایمونی: افرادی که دارای بیماریهایی مانند دیابت، بیماری لوپوس، بیماری هاشیموتو، یا سایر بیماریهای اتوایمونی هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به فلج بل و عوارض آن باشند.
- بیماریهای عفونی: عفونتهای ویروسی مانند ویروس هرپس ساده (HSV) یا ویروسهای تعدادی دیگر میتوانند عوارض فلج بل را تشدید کنند.
- مشکلات سیستم ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد تحت درمانهای سرطانی یا افراد با عوارض ناتوانی سیستم ایمنی، در خطر بیشتری از ابتلا به فلج بل و عوارض آن هستند.
- فشار خون بالا: افرادی که فشار خون بالایی دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری از ابتلا به فلج بل باشند.
- سابقه فلج بل: افرادی که قبلاً فلج بل داشتهاند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به فلج بل دوباره و عوارض آن باشند.
با این حال، لازم به ذکر است که اکثر افرادی که فلج بل دارند، بدون عوارض دائمی بهبود مییابند.
سؤالات متداول فلج بل
بله؛ فلج بلز جزو آن دسته از بیماری هایی است که درمان دارد و می توان با استفاده از اقدامات و ورزش های خاصی و یا مصرف داروهای به خصوصی که از سوی پزشک تجویز می شود، برای درمان این بیماری اقدام کرد. به طور کلی فلج بلز با مصرف داروهای ضد ویروسی، گرم نگه داشتن این نقطه از بدن، تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی در مدت زمان نسبتا کوتاهی درمان خواهد شد.
لازم به ذکر است از آنجایی که ماساژ ماهیچه های نقاطی از بدن را که دچار فلجی شده اند، به ویژه صورت را تقویت می کند به درمان بیماری فلج بلز کمک خواهد کرد. این گونه ضعف عضلات قسمت های مختلف صورت کاهش پیدا کرده و راحت تر می توان حرکاتی چون اخم، لبخند و… را انجام داد.
در اکثر موارد، فلج بل موقتی است و بسیاری از افراد به طور کامل بهبود مییابند. بهبود ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. با این حال، در موارد نادر، برخی افراد ممکن است با ضعفهای دائمی مواجه شوند.
تشخیص فلج بل عمدتاً براساس معاینه بالینی و تاریخچه پزشکی بیمار انجام میشود. پزشک ممکن است آزمایشات اضافی مانند امآرآی یا سیتیاسکن را برای رد سایر علل احتمالی ضعف صورت تجویز کند.
فلج بل معمولاً یک بار در طول زندگی فرد رخ میدهد، اما در برخی موارد نادر، ممکن است عود کند.
افرادی که با فلج بل مواجه هستند و نمیتوانند چشم خود را به درستی ببندند، باید از چشم خود مراقبت ویژهای کنند. این شامل استفاده از قطرههای مرطوبکننده، پمادها و بستن چشم در طول شب برای جلوگیری از خشکی و آسیب به قرنیه است.
از آنجا که علت دقیق فلج بل ناشناخته است، هیچ روش قطعی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. حفظ سلامت عمومی و مدیریت استرس میتواند در کاهش خطر مفید باشد.
بله، فیزیوتراپی میتواند به حفظ و بازیابی حرکت عضلات صورت کمک کند و خطر عوارض طولانیمدت را کاهش دهد.
خیر، فلج بل به خودی خود مسری نیست. اما اگر علت آن عفونت ویروسی باشد، ویروس ممکن است به دیگران منتقل شود، هرچند این به معنای ابتلا به فلج بل نیست.
هر کسی میتواند به فلج بل مبتلا شود، اما برخی عوامل خطر شامل داشتن سابقه خانوادگی فلج بل، عفونتهای ویروسی قبلی، دیابت، بارداری (به خصوص در سه ماهه سوم)، و بیماریهای خودایمنی هستند.
اگرچه استرس به طور مستقیم باعث فلج بل نمیشود، اما میتواند به عنوان یک عامل تشدید کننده باشد. استرس میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و احتمال عفونتهای ویروسی را افزایش دهد که ممکن است منجر به فلج بل شود.
هیچ شواهد علمی مستقیمی مبنی بر اینکه تغییرات دما به طور مستقیم فلج بل را تشدید میکنند وجود ندارد. اما برخی افراد گزارش دادهاند که سرما میتواند علائم را بدتر کند.
مصرف الکل و دخانیات به طور کلی میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و ممکن است بر روند بهبودی فلج بل تأثیر منفی بگذارد. توصیه میشود از مصرف الکل و دخانیات در دوره درمان خودداری کنید.
بله، انجام تمرینات مخصوص عضلات صورت که توسط فیزیوتراپیست تجویز میشود، میتواند به بهبود عملکرد عضلات و کاهش زمان بهبودی کمک کند.
مصرف برخی ویتامینها مانند ویتامین B12 و ویتامین C ممکن است به حمایت از سلامت عمومی و تقویت سیستم ایمنی کمک کند، اما شواهد علمی کافی برای اثبات تأثیر مستقیم آنها بر بهبود فلج بل وجود ندارد. همواره قبل از مصرف مکملها با پزشک خود مشورت کنید
جراحی به ندرت برای درمان فلج بل مورد نیاز است و معمولاً در مواردی که درمانهای دیگر مؤثر نبوده و یا آسیب شدید عصب رخ داده باشد، مورد بررسی قرار میگیرد.
بله، اکثر افراد پس از بهبودی کامل میتوانند به فعالیتهای روزمره و عادی خود بازگردند. توجه به توصیههای پزشکی و انجام تمرینات فیزیوتراپی میتواند به بازگشت سریعتر کمک کند.
فلج بل به طور مستقیم باعث مشکلات شنوایی نمیشود، اما برخی افراد ممکن است به دلیل حساسیت به صداهای بلند (هایپرآکوزیس) مشکلاتی را تجربه کنند. اگر مشکلات شنوایی دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
نتیجه گیری
اگر دچار علائم فلج بلز هستید، راهکاری های درمانی مختلفی در راستای بهبود آن وجود خواهد داشت. دکتر محمد مهدی سالم در تهران با سال های سابقه در زمینه درمان های تهاجمی و غیر تهاجمی، به شما در زمینه درمان و کنترل علائم این اختلال کمک خواهند کرد. چرا که ممکن است لازم باشد در این راستا به ترمیم عصب صورت پرداخته شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با ایشان در تماس باشید.